Wilgotność względna to procentowa zawartość pary wodnej powietrza. Pomiary wilgotności wykonuje za pomocą specjalistycznych urządzeń – higrometrów. Wśród wilgotnościomierzy wyróżnia się kilka rodzajów: kondensacyjne, psychrometryczne, włosowe czy elektrolityczne. Każdy z tych przyrządów działa na innej zasadzie i posiada inne zastosowanie.
Higrometry kondensacyjne przyjmują formę szklanego naczynia. Mierzą one wilgotność na podstawie temperatury, przy której para wodna ulega skropleniu w naczyniu. Psychrometry obliczają wilgotność na podstawie różnicy temperatur pomiędzy termometrem „suchym”, mierzącym temperaturę otoczenia i „mokrym”, który jest owinięty wilgotnym materiałem znajdującym się w pojemniku z wodą. Parowanie wody z tkaniny kosztem pobranego ciepła powoduje spadek temperatury na tym termometrze. Wilgotnościomierze włosowe są z kolei najstarszymi higrometrami. Wcześniej wykorzystywano w nich końskie włosy, obecnie są to jednak włókna syntetyczne, których długość ulega zmianie pod wpływem wilgoci. Natomiast higrometry elektroniczne są używane w dzisiejszych czasach najczęściej, są zaopatrzone w czujniki wykonujące pomiary wilgotności. Ten typ urządzenia jest złożony i często mierzy nie tylko wilgotność, ale również inne parametry mikroklimatu, takie jak temperatura czy ciśnienie.
Właściwy dobór urządzenia zależy od konkretnego zastosowania i warunków pomiarowych. Po dokonaniu odpowiedniego wyboru higrometru należy przeprowadzić jego kalibrację, czyli proces ustawienia parametrów wilgotnościomierza tak, aby praca danego przyrządu była jak najwydajniejsza, a pomiary precyzyjne. Jeśli cel, do którego przeznaczone jest urządzenie, istotnie wiąże się ze zdrowiem ludzkim, a więc dotyczy m.in. produkcji żywności czy leków, pomiary wilgotności muszą być wysoce precyzyjne. Aby to zagwarantować, kalibrację przeprowadza się w profesjonalnych laboratoriach wzorcujących. Wzorcowanie polega na porównywaniu wyników pomiarów danego przyrządu z wynikami urządzenia wzorcowego. Procedura ta, wykonywana przez profesjonalistów, pozwoli na dokładne skalibrowanie higrometru. Po przeprowadzeniu wzorcowania urządzenia tworzony jest dokument, tzw. świadectwo wzorcowania, który zawiera informacje dotyczące błędu pomiarowego oraz potwierdzenie wykonania kalibracji w laboratorium.
Jedną z domowych metod kalibracji higrometrów jest tzw. metoda solna. Można z niej skorzystać, gdy potrzeba kontroli wilgotności wynika np. z przechowywania wrażliwych na wilgoć materiałów (dokumenty, książki, cygara itp.) i większy margines błędu nie byłby szkodliwy. Metoda solna polega na przygotowaniu plastikowego kubeczka, do którego następnie zostaje wsypana łyżeczka soli kuchennej. Następnym krokiem jest dodanie niewielkie ilości wody do soli tak, aby nie rozpuściła się ona, ale ze składników powstała pasta. Kubeczek z pastą solno-wodną należy potem umieścić razem z higrometrem w zamkniętej foliowej torebce. Zestaw kalibracyjny powinno się pozostawić w takiej postaci przez około 6 do 8 godzin. Po tym czasie należy odczytać wartość wskazaną przez higrometr, zanim wyciągnie się go z torebki. Poziom wilgotności powinien wynieść 75%, jeśli tak nie jest wilgotnościomierz trzeba szybko wyjąć z torebki i ustawić tę wartość przy pomocy śruby znajdującej się zazwyczaj na odwrocie przyrządu.