W okresie jesienno-zimowym niskie natężenie promieniowania słonecznego wywołuje szereg istotnych skutków dla funkcjonowania ludzkiego organizmu. Głównym problemem jest ograniczenie syntezy witaminy D, która wytwarzana jest w skórze pod wpływem promieniowania UVB. Witamina D pełni kluczową rolę w procesach metabolicznych, w tym w regulacji poziomu wapnia i fosforu, które są niezbędne dla zdrowia kości i zębów. Jej niedobór może prowadzić do osłabienia kości (osteomalacji u dorosłych) oraz zaburzeń w ich wzroście i mineralizacji (krzywicy u dzieci). Ponadto, badania wskazują, że witamina D odgrywa rolę w modulacji układu odpornościowego, zmniejszając ryzyko infekcji oraz chorób autoimmunologicznych. W okresie zimowym, gdy promieniowanie UVB jest niewystarczające, szczególnie w krajach o umiarkowanym i chłodnym klimacie, suplementacja witaminy D jest zalecana przez specjalistów, aby zapobiec tym negatywnym skutkom.
Ograniczona ekspozycja na światło dzienne wpływa także na nasz układ hormonalny, zakłócając regulację rytmów okołodobowych. Jednym z głównych mechanizmów jest zwiększone wydzielanie melatoniny – hormonu odpowiedzialnego za regulację snu i czuwania. W normalnych warunkach melatonina jest wytwarzana w ciemności i jej poziom spada w ciągu dnia pod wpływem światła. Jednak w okresie jesienno-zimowym, gdy dni są krótsze, organizm może produkować melatoninę w nadmiarze, co prowadzi do uczucia senności i zmęczenia w ciągu dnia. Ten stan może się pogłębiać u osób wrażliwych, prowadząc do sezonowego zaburzenia afektywnego (SAD), charakteryzującego się obniżonym nastrojem, apatią, wzmożonym apetytem na węglowodany oraz trudnościami z koncentracją. Badania nad tym zjawiskiem wskazują, że jednym z najbardziej efektywnych sposobów jego łagodzenia jest terapia światłem (fototerapia), która symuluje działanie promieni słonecznych.
Pomiary natężenia światła słonecznego są możliwe dzięki precyzyjnym narzędziom, takim jak pyranometry. Urządzenia te znajdują zastosowanie nie tylko na stacjach meteorologicznych czy badaniach klimatycznych, ale także w analizie środowisk pracy i życia człowieka, zwłaszcza w regionach o niskim nasłonecznieniu w sezonie zimowym. Zebrane dane pomagają projektować strategie poprawy warunków świetlnych w miejscach zamieszkania i pracy, co może przyczynić się do poprawy samopoczucia. Na przykład, w biurach czy szkołach stosuje się specjalne lampy oświetleniowe imitujące światło dzienne, co pozytywnie wpływa na koncentrację i redukuje uczucie zmęczenia. Tym samym troska o dostęp do światła, suplementację witaminy D oraz aktywność fizyczną na świeżym powietrzu, nawet w krótkie dni, pozostaje kluczowa dla zachowania zdrowia i dobrego nastroju.